SİBEL KOÇ GÜVEN

Hindistan’ın, buğday ihracatını yasaklamasının ardından dünyada buğday sıkıntısı yaşanacağı belirtiliyor. Türkiye’nin ise söz konusu ülkelerde yaşanan durumlardan etkilenmeyeceği, bu yıl buğday rekoltesinin 20 milyon ton beklendiği ifade ediliyor.

Amerika Tarım Bakanlığı’nın 12 Mayıs’ta yayımladığı rapora göre de dünya buğday üretimi, 2022 2023 sezonunda 775 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Üretim geçen yıla göre 4 milyon ton daha düşük olacak. Üretim düşüşünün ağırlıklı olarak Ukrayna kaynaklı olması bekleniyor. Hindistan’daki üretiminin ise aşırı sıcaklar nedeniyle 111 milyon ton yerine 105 milyon ton olarak gerçekleşmesi hesaplanıyor.

Geçen yıl kuraklık nedeniyle üretimi azalan Türkiye’nin ise bu yıl üretiminin artması bekleniyor. İthalatta 3.sırada yer alan Türkiye’nin ithalatında bir artış öngörülüyor ancak ihracatının da artması bekleniyor. Türkiye’nin 20212022 sezonunda 9 milyon 300 bin tonluk ithalatının yeni sezonda 10 milyon tona çıkması bekleniyor. Yani 700 bin ton daha fazla ithalat yapacak.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre de 20202021 piyasa yılında yeterlilik oranlarımız ekmeklik buğdayda yüzde 89.2, makarnalık buğdayda yüzde 259 olup buğdayda yeterlilik oranımız yüzde 102.3. Buğday ithalatı büyük çoğunlukla buğday mamulleri ihracatı amacıyla yapılıyor.  

STOKLAR YETERLİ

Tarım ve Orman Bakanlığı, Hindistan’ın ihracatı yasaklamasının ardından yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Hindistan'dan buğday ithal etmediğini belirtti. Yapılan açıklamada, "Ülkemizin bu süreçte Hindistan’dan herhangi bir buğday talebi olmamıştır. Ayrıca TMO ithalat ihalelerinde Hindistan menşeli bir ürün için teklif de almamıştır" denildi.

Ulusal Hububat Konseyi Başkanı Özkan Taşpınar, 1015 güne kadar Türkiye’de arpabuğday hasadının başlayacağını, iyi giden yağışlar sayesinde buğdayda 2.4 milyon tonluk artış beklediklerini açıkladı.

Orta Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Nihat Uysallı ise "Türkiye'de bu yıl başta buğday ve arpa olmak üzere çok yüksek rekolte bekliyoruz. Maksimum 3,54 milyon tonu makarnalık olmak üzere 20 milyon tonun üzerinde rekolte bekliyoruz. Bu, Türkiye'nin ihtiyaçlarını rahat rahat karşılıyor. Gerek devreden stoklarımız gerek sanayicinin ve tüccarın elindeki stoklar hiçbir probleme gerek olmayacak derecede yeterli" dedi.

YETERSİZLİKTEN İTHAL ETMİYORUZ

Türkiye’de buğday üretiminde en önde olan Konya’da da buğday ve arpa ekimleri yapıldı, üretici hasada hazırlanıyor. Bu yıl hava şartlarının sert gitmesi nedeniyle ekim alanlarında tahribatlar oldu, ekimde gecikmeler yaşandı ancak üretimde bir azalma beklenmiyor. Konya Ovası’nda geçen yılın verilerine göre 1 milyon 920 bin ton üretim gerçekleştirildi. Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Burak Kırkgöz, buğdayda kendi kendimize yettiğimizi, ithal edilen buğdayın ise un olarak yurt dışına ihraç edildiğini belirtti.

Kırkgöz şöyle konuştu: “Üretimde sıkıntımız yok. Bizim buğday tarlaları kıraç alanlarda ve yüksek verim bekliyoruz. Bahar yağışları da çok iyi gidiyor. Buğday ve arpa tarlaları çok iyi durumda. Bizim yurt dışından buğday getirmemiz yetersizlikten değil. Dışarıya un gönderiyoruz. O yüzden ithalat yapmamız gerekiyor. Un fabrikaları un alamazsa zaten iç piyasada fazlasıyla ihtiyacımızı karşılarız.”

Gübre ve diğer girdi maliyetlerinin yüksek olduğunu da belirten Burak Kırkgöz, buğday alım fiyatının 78 lira olması çağrısı yaptı, üreticinin şu anda en büyük sıkıntısının ise sulama maliyetleri olduğunu ifade etti.

FİYATLAR ÖNCEDEN AÇIKLANMALI

Konya Ilgın Ziraat Odası Başkanı Ahmet Kara ise bu yıl çiftçinin gübre atamadığını tohumların pahalı olması nedeniyle verimi düşük olan tohumların kullanıldığını o yüzden de rekoltenin bir miktar düşebileceğini söyledi. Kara, çiftçinin girdi maliyetleri yüzünden üretimde sıkıntılar yaşadığını belirterek, “Ayçiçeği ve mısıra dekar başına verilen desteklerin buğdaya da verilmesi gerekir. Fiyatlar önce belirlensin ki çiftçi ekeceği ürünün ne kadar olacağını bilsin, öyle eksin. Çiftçi fiyatı belli olmayan mahsulü ekmek istemiyor” dedi.

Kara, buğday alım fiyatlarının acilen açıklanması çağrısı da yaparak, “Ekmeklik buğdayda 7 bin 500, makarnalık buğdayda 8 bin üreticiyi ancak kurtarır” dedi.

TABAN EN AZ 8 LİRA OLMALI

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Adana Şube Başkanı Feyzullah Korkut, buğdayın üreticiye 6,11 liraya mal olduğunu, taban fiyatın, maliyet enflasyonuna karşı en az 8 lira olması gerektiğini belirtti. Türkiye’nin neredeyse her bölgesinde buğday üretiminin yapılabildiğine dikkat çeken Korkut, ekmeğin hammaddesini oluşturması bakımından buğdayın oldukça önemli bir ürün olduğunu söyledi. Korkut, buğday hasadının ilk olarak mayıs ayında Çukurova’da başladığını, bu nedenle Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı fiyatın tüccarın alım fiyatında belirleyici olacağını söyledi.

TMO GEÇ KALMAMALI

Üreticinin zarar görmemesi için TMO’nun bir an önce buğday fiyatını açıklaması gerektiğini kaydeden Korkut şöyle konuştu:

“Girdi maliyetleri 2021 yılına göre neredeyse 3 katına çıkmış durumda. Buna karşın devletin mazot ve gübrede verdiği destek girdi maliyetlerinin yükünü azaltmaktan çok uzak. Bu yüzden ortaya çıkan ciddi maliyet artışının karşılanması, buğdayın satış fiyatından elde edilecek gelire bağlıdır. Dolayısıyla TMO’nun açıklayacağı fiyat bu sene çiftçiler açısından çok kritik. TMO fiyat açıklamakla yetinmemeli, önemli miktarda buğday da satın alarak fiyat oluşumuna doğrudan müdahil olmalıdır.”

PARALAR İTHALATA DEĞİL ÇİFTÇİYE HARCANSIN

Girdi rakamlarının artmasının çiftçiler üzerinde maliyet baskısını artırdığını bununda üretimin devamını zorlaştırdığına dikkat çeken Korkut sözlerini şöyle sürdürdü: “Buğday, tarihten beri en fazla uluslararası ticarete konu olan tarımsal ürünlerden biridir. Türkiye’nin yaklaşık son yirmi yılda izlediği tarım politikaları sonucunda 2002 ile 2021 yılları arasında kaybedilen 3,5 milyon hektar tarım arazisinin yaklaşık 2,5 milyon hektarı (yüzde 73) tarla bitkilerine aittir. 2002 ile 2021 yılları arasında Türkiye nüfusunun yüzde 30 artmasına karşılık, buğday ekim alanları yüzde 27.5, buğday üretimi yüzde 9.5 azalmıştır. Buğday üretim artış oranının nüfus artış oranının önemli bir şekilde gerisinde kaldığı açıktır. Buna bağlı olarak da son 20 yıldır buğday üretimi 20 milyon ton etrafında dolaşmasına karşılık buğday ithalatı giderek artmış, milyarlarca dolar dışarı gitmiştir. Buğday ithalatına harcanan bu paralar buğday üretimin geliştirilmesi ve artırılması için çiftçilere aktarılmalıdır. Ayrıca döviz kurlarında son bir yılda yaşanan aşırı artış nedeniyle girdi maliyetlerinin daha da artması çiftçilerin buğday üretimini devam ettirebilmesi için bu desteklere her zamankinden daha çok ihtiyaç duyar hale getirmektedir. 2022 yılında buğdayın kilogram maliyeti 6,11 TL’dir. Çiftçilerin buğday üretimine devam edebilmeleri için buğdayın kg fiyatı en 8 TL olmalıdır.”

Aydınlık