Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) Gazimagosa kentine bitişik, kapalı Maraş kenti, Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında Türk ordusunun hedefleri arasında olmamasına rağmen alınmış ve kapalı kaldığı 46 yılda Kıbrıs müzakerelerinde birçok kez pazarlık konusu olmuştu.
KENTE CANLILIK GELDİ
Rumlara verilecek yerler arasında gösterilen kentin sahil şeridi, önceki gün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ersin Tatar'ın Ankara'da 'açıyoruz' talimatıyla yeniden canlandı.
YENİ GİRİŞ KAPISI AÇILDI
Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri ve Gazimagosa Belediyesi son 24 saatte hummalı bir çalışma başlattı. Başbakan Ersin Tatar'la açılış öncesi son hazırlıkları yerinde görmek üzere kapalı Maraş'a girdik. Maraş'a askerin kontrolünde tek giriş noktası bulunuyordu. Sivillerin sahile girişini sağlamak için ikinci bir geçiş noktası açıldı. Açılan yer, 1975 öncesi sahile giden bir sokak, önü tel örgüler ve variller ile kapatılmıştı. Burası sivillerin geçeceği yol olarak belirlendi.
TATAR'LA İLK ADIM
Yeni yol ve kapıdan Maraş'a Başbakan Ersin Tatar'la ilk adımı attık, duygularını şu sözlerle paylaştı: "Rumların bize yapmadıkları zulüm kalmadı. Ellerinde olsa, nefes almamızı bile engellemeye çalışacaklar. 46 yıldır atıl durumda kalan, bu kentin açılmasını sürekli veto ediyorlardı. Yıllardır kenti Türk yönetimi altında açmamız gerektiğini söylüyorum. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a, yardımcısı Fuat Oktay'a verdikleri destekten dolayı minnettarım. Türkiye tam destek verince 'Hemen açalım' dedim. Rumlar tepki gösterecekmiş, hadi ordan, istedikleri kadar bağırsınlar. Maraş KKTC toprağıdır ve öyle de kalacak. Atıl duran, gözümüzün önünde çürüyen bu cennet turizm merkezi, Kıbrıslı Türklerin faydasına açılsın. Tabii ki eski Rum sahiplerinin mülkiyet haklarını da koruyacağız."
'RUMLAR DA KOŞARAK GELECEK'
Başbakan Tatar'a, "Rumların mülkiyet hakları nasıl korunacak" diye soruyoruz. Net cevap veriyor: "AİHM'in tanıdığı ve bize kurdurduğu Lefkoşa'da Taşınmaz Mal Komisyonu var, burada zaten 300 Rum'un başvurusu bulunuyor. Tabii ki sadece Rumların mülkü yok Maraş'ta; yabancı şirketlerin de var ve Lefkoşa'daki komisyona başvurmalarını isteyeceğiz. Mahkeme ne karar verirse uygulayacağız. Rum siyasiler karşı çıkabilir ama mülk iadesi aynı zamanda bir insan hakkı ve Rumların gruplar halinde başvurmasını bekliyorum. İnanıyorum ki, Rum mülk sahipleri de açmamızı çok istiyor, sadece söylemiyorlar. Açılışı tamamlayalım, koşarak gelecekler" diye yanıtlıyor.
SU KUYULARI BÜYÜK TEHLİKE
Hürriyet'in haberine göre, Maraş'ın 3.5 km'lik sahil şeridindeki binalar, yıllara meydan okuyan bir sağlamlıkla ayakta dururken arka sokaklar bilimkurgu filmlerini andırıyor. Binalardaki en büyük tehlikenin, otlarla ve molozla kaplı su kuyuları olduğunu öğreniyoruz. Bu nedenle bugün sadece sahil şeridi açılıyor.
MARAŞ'IN ORİJİNALİ OSMANLI TAPULU
Kıbrıslı Rumların mülkiyet iddiasında bulunduğu Maraş'ın orijinalinde Osmanlı Vakıf mülkü olduğu ve İngiliz sömürge döneminde yağmalandığı biliniyor. Kentin açılmasından sonra başlayacak mülkiyet davalarında Kıbrıs Vakıflar İdaresi, müdahil olmaya kararlı. Vakıflar İdaresi Müdür Prof. Dr. İbrahim Benter, Ankara devlet arşivinden gelen son vakıf senetlerine göre, kentin büyük bölümünün Padişah Birinci Selim döneminde Kıbrıs'ı fetheden Lala Mustafa Paşa ve Birinci Mahmut döneminde Kıbrıs Valiliği yapan Seyyid Abdullah Paşa ve Bilal Ağa'nın kurduğu vakıflara ait olduğunun kanıtlandığını söyledi. Kıbrıs Valisi Abdullah Paşa 1748'de o dönem bataklık olan Maraş'ı 30 kuruş'a almış ve adına kurulan vakfa devretmiş.
ORTADOĞU'NUN LAS VEGAS'IYDI
1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'nda Rumların Türk ordusuna terk ettiği Maraş kenti, harekât öncesinde, 'Ortadoğu'nun Las Vegas'ı' diye anılan, dünyaca ünlü yıldızların tatil beldesiydi. Amerikalı müteveffa aktris Liz Taylor'ın burada bir yazlığı olduğu, Richard Burton ile tatilini burada geçirdiği de söylenenler arasında.
Richard Burton ile Elizabeth Taylor
Sophia Loren
KKTC'de pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde sivillerin girişine açılması kararlaştırılan kent, kapalı kaldığı 46 yıllık dönemde şu önemli adımları yaşadı:
'TÜRK ORDUSU İSTEMEDEN ALDI'
Barış Harekâtı'nda Gazimagosa kentini kurtarmak üzere ilerleyen Türk birliklerinin o dönemki komutanı, 12 Eylül darbesinin de mimarı Kenan Evren anılarında, "Maraş'ı alma niyetimiz yoktu, Rumlar oradan ateş açtılar, bizim askerler de kovaladı. Bir de baktık kent elimizde kaldı. Gelecekte pazarlıklarda kullanmak üzere sivil girişlere kapattık" diye anlatıyor.
Kent birçok kez Kıbrıslı Rumlarla pazarlık konusu oldu. Türk tarafı, Lefkoşa Ercan havalimanının uluslararası trafiğe açılması karşılığında kenti Rumlara devretme teklifinde bulundu, ancak Rum tarafı reddetti.
BM Güvenlik Konseyi kentin Türk yerleşimine açılmayarak Rum mülk sahiplerine iadesi talebiyle 1984 ve 1992'de iki karar üretti, ancak 1990'lı yıllarda yüzlerce Rum AİHM'e Maraş'taki mülklerinin iadesi talebiyle dava açtı.
AİHM ise KKTC'de yabancı hâkimlerin de bulunduğu Taşınmaz Mal Komisyonu kurulmasına karar verdi. Rumlarla yürütülen federasyon görüşmeleri sonuçsuz kalınca KKTC kentin Türk yönetimi altında açılmasına karar verdi.
İNGİLİZ KRALİYET AİLESİNİN OTELİ VAR
Maraş'ta, biri İngiliz kraliyet ailesine ait olmak üzere çoğu yıldızlı 105 otel, 4 bin 649 ev ve daire, 21 banka, 99 eğlence merkezi, 2953 işyeri bulunuyor. Banka ve evlerde bulunan 450 kasa da Türk askerinin koruması altında.
