Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, CNN Türk'te katıldığı canlı yayında, dış politikada öne çıkan gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Çavuşoğlu şunları söyledi:

SURİYELİLERİN DÖNÜŞÜ

“Yaklaşık 3.7 milyon Suriyeli göçmen var. Diğer sorunlu bölgelerden de Türkiye'ye gelenler oldu. Düzenli, düzensiz göçmenler 5 milyona yakın. Bazıları ülkelerine döndü. Bazıları Batı ülkelerine gittiler. Uzun yıllardır süren uzun bir konu. BM, AB'yle yapılan insani bir işbirliği var. Bu soruna ne açıdan baktığınız önemli. Bu işi siyasete alet etmemek gerek. Bir olgu bu. Türkiye'de bu kadar göçmen var. Suç işlenme olarak baktığınız zaman Türkiye ortalamasına göre değerlendirmek gerekir. Siyasetçilerin abarttığı düzeyde mi ona bakmak gerekir.

“Türkiye’deki Suriyelilere siyasi, insani, sosyal ve toplumsal bir açıdan bakılması gerekir. Sınır bölgelerimizde belli bir Suriyeli  yoğunluk var. Ama Türkiye genelinde bir demografik bozulma söz konusu değil. Onurlu bir dönüşten bahsediyoruz. İnsanların ülkelerine dönmesini de sağlamak lazım, bunu da sağduyulu bir şekilde yapmak lazım. İnsan haklarına saygılı, uluslararası hukuka ve kendi anayasamıza uygun bir şekilde yapmak lazım. Suriyelilerin evlerine dönmeleri konusunda öncelikle can güvenliklerinin garanti altına alınması gerekir.  O insanlar evlerine döndükten sonra temel ihtiyaçlarını karşılamak lazım. Barınak, çocuklarına eğitim, hastane, iş imkanı yaratacak projeler gibi.

“Önümüzdeki süreçte Türkiye'deki göçmenleri göndermek üzere bir proje başlattık. 4 ülkeyle beraber. AB ve yüksek temsilci artık bu konuda daha yapıcı bir işbirliği yapmak istiyorlar. BM, Suriye rejimi ile görüşmelere başladı. Güvenli bir ortamın oluştuğundan emin olmak için bu görüşmeler başladı.”

DİĞER GÖÇMENLER

“Suriyeliler dışında, ülkemize yasa dışı yollardan giren göçmenleri geri göndermeye devam ediyoruz. Geçen sene yüzbinlerce göçmeni yurt dışına geri gönderdik. Bu yılın ilk üç ayında 21 binden fazla  göçmen aynı işleme tabi tutuldu.

“Geçen yıl kaçak yollarla ülke içine girmeye çalışan 451 bin göçmenin ülkeye girişini engellemişiz. 2022’de ise şu ana kadar 127 bin göçmenin Türkiye’ye girişi engellendi. Duvarlar, çitler, optik kameralar gibi alınan tedbirler var. Zaten AB de alınan tedbirleri destekliyor. Sınırda inşa edilen duvarlar dahil projelere katkı sağlıyor. Onların da amacı Türkiye'ye gelmesinler, sonrasında Avrupa'ya gitme riski var.”

KIŞKIRTMALAR

“Kışkırtıcı tavırlar alanlar var. Yayınlanan videolar… İftiraya varan aşağılayıcı eleştiriler yurt dışına giden vatandaşlarımıza yapılmadı mı? Türkler gettolaşıyor Avrupalı olmadı diye eleştiriler yok mu? Asimilasyon hemen olacak diye bir şey yok. Yanı başımızdaki ülkeden gelse bile kültürel farklılıklar var. Bu bir sorun. Biz bu sorunu yönetiyoruz. Ama ırkçılık yapmadan, insanlık anlayışından ve hukuktan uzaklaşmadan bu konuyu ele almak lazım.”

SURİYE TERÖRLE SAVAŞIYOR

“Son günlerde rejim YPG ve PKK ile ciddi çatışıyor. Biz Suriye'nin toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Bu YPG/PKK'nın da Suriye'yi bölme planları var. Suriye kendi topraklarını korumaya çalışıyor. Ülkedeki yönetimle aramız iyi değil diye ülkenin parçalanmasını destekleyemeyiz ki. Terör örgütünü destekleyemeyiz. Bunlar esasen istihbaratı ilgilendirdiği için geçmişte istihbarat düzeyinde görüşmeler olmuştu. Bunu da Cumhurbaşkanımız dile getirmişti.”

UKRAYNA’DA BARIŞ

“İstanbul'daki müzakerelerden sonra RusyaUkrayna savaşının bu kadar uzayacağını düşünmemiştik. Ama NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı'ndan sonra kanaat oluştu; bu savaşın devam etmesini isteyenler de var, NATO'ya bağlı ülkelerin içinde savaş devam etsin arzusunda olanlar var. Savaş devam etsin, Rusya daha zayıflasın diye.”

GARANTÖRLÜK KONUSU

“UkraynaRusya arasındaki olası bir anlaşmada güvenlik boyutunun garantörlüğünü üstlenmek için aralarında Türkiye'nin de bulunduğu bazı ülkeler prensipte bunu kabul etti. Ancak Ukrayna'nın istediği şekilde garantörlük uygulamasının NATO'nun 5. maddesine benzer şekilde düzenlenmesi isteğine Ankara dahil herkes 'hayır' dedi.

“NATO'nun 5. maddesindeki garanti gibi olmayacağı kesin. Peki ne olacak? Türkiye burada da sorumluluk aldı. Biz Türkiye olarak önce Rusya'nın dışında P4 ülkeleriyle görüşüyoruz. Alternatif olarak neler olabilir buna çalışıyoruz.”

PUTİNZELENSKİ BULUŞMASI

“Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Türkiye’de buluşması ihtimali halen masada. Prensip olarak her ikisi de bir araya gelme konusunda olumlu şeyler söylüyorlar, şartlar oluştuğunda. Sayın Cumhurbaşkanı'nın ve bizim kararlılığımızda hiçbir geri adım yok. Sayın Cumhurbaşkanımız önümüzdeki günlerde liderlerle tekrar görüşecek, ben (Rusya Dışişleri Bakanı Sergey) Lavrov’la bugün, (Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro) Kuleba’yla dün görüştüm. Cumhurbaşkanımız liderleri Antalya veya İstanbul’da bir araya getirmeyi arzuluyor.

“Rusya Ukrayna’nın tarafsızlığını, Ukrayna da Rusya’ya karşı güvence istiyor.  En hassas konu Kırım ve Donbas'ın statüsü, bana göre en zor konu bunlar, bunları belki ateşkesten sonra görüşme eğilimi olabilir.”

TÜRKİYE’NİN ÖNEMİ

“Türkiye ile ilişkiler konusunda ABD ve AB’den söylemde olumlu emareler var. Ancak somut adımları görmemiz gerek. Ukrayna kriziyle Türkiye'nin önemini herkes gördü ama bunun geçici bir yaklaşım olmaması gerekiyor. Dün de önemimiz ortadaydı yarın da Türkiye’nin bölgesi ve ötesi için önemi daha da artacak.

“ABD'nin Türkiye'ye yönelik CAATSA yaptırımlarının kaldırılması konusunda daha esnek olduklarını görüyoruz, bir çözüm yolu bulmaya çalışıyoruz. ABD Başkanı Joe Biden ile Cumhurbaşkanımızın görüşmesinde Biden’ın teklif ettiği stratejik mekanizma kuruldu. Bakan yardımcıları düzeyinde Ankara’da görüşme gerçekleştirdik. 18 Mayıs’ta bakanlar düzeyinde görüşeceğiz. “Bu yaklaşım devam ederse şimdi olmasa bile önümüzdeki süreçte S400 ve F35 konusunda olumlu gelişmeler olabileceğine inanıyorum.”

YAPTIRIMLAR

“Bize diyorlar ki, 'Biz sizin neden yaptırımlara katılmadığınızı anlıyoruz ama sizin üzerinizden yaptırımlar baypas edilmesin'. Ben şimdi yaptırım uygulayan ülkeleri de suçlamıyorum. Bu şartlarda bizim yaptırımlara katılmamız mümkün değil. Bizi kim şikayet ediyor. Yunanistan... Oynadığımız rolü Batı, takdirle karşılıyor. Rusya'ya karşı elde ettiğimiz tecrübenin farkındalar ve 'bundan faydalanmak lazım' diyorlar. Ayrıca hukuki yükümlülükler var. Montrö'yü uyguluyoruz.

Muhalefetin söylemlerine şaşırdık. Bir partinin genel başkanı, Türkiye'nin yaptırımlara katılmasını isterken neyi düşündü? Ya da bu durumun etkisinin Türkiye'ye sonuçlarını hesaplayamadı mı? Herkes 'sizin neden katılmadığınızı anlayabiliyoruz' derken Türkiye'deki bir siyasi partinin genel başkanının 'niye katılmıyorsunuz yaptırımlara demesini' anlamadık.

“Ayrıca biz Rusya'nın Ukrayna'dan çekilmesi, yaptırımların bir kısmının gevşetilmesi de gündeme gelecek. Bu konuda yaptırım uygulayan Avrupa ve ABD ile de görüşüyoruz.”

RUS TURİSTLER

“Ruslar gelecekler ama burada tabii sıkıntı ne? Uçak. Aeroflot uluslararası uçuşlarını durdurdu. Rus uçaklarına karşı yaptırımlar var. Bu çerçevede Rus uçaklarına şirketlerin servis vermesi de mümkün değil. THY ile bunu telafi etmeye çalışıyoruz. ABD'lilere de söyledik. THY'yi kullanarak bir kısmını telafi etmeye çalışacağız. Pandemi zamanındaki rakama yine ulaşırız. 7 milyon bekliyorduk. 3.5 milyon turistin gelmesini planlıyor bakanlık. Bu savaş ortamında Turizm sektörünün en az şekilde etkilenmesi için çaba sarf ediyoruz.”

İSRAİL GAZI

“İsrail'le bir doğal gaz boru hattı bence olur.  Öyle gözüküyor ki İsrail kara sularında ve kıta sahanlığında çok ciddi rezervler var. Bu rezervlerin uluslararası piyasalara ve özellikle Avrupa’ya gidebilmesi için en ekonomik olan güzergah Türkiye. Onun dışında bir alternatif uygun değil. Bu fırsattan istifade bu projeleri hayata geçirebiliriz. Karar alındıktan sonra, kazma vurulduktan sonra 45 yıl içinde bu proje tamamlanır.”