Bademcikler, boğazın arkasında, her iki tarafta birer tane olmak üzere toplam iki tane olmak üzere bez benzeri yapılardır. Savunma sisteminin bir parçası olduğu düşünülen bademcikler, solunum yolundan vücuda giren mikrobiyal ajanlara ilk reaksiyonun verildiği enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olur.
Ancak bazı kişilerde bademcikler enfeksiyonları önlemek yerine kalıcı iltihaplanma (bademcik iltihabı) veya bademcik taşları gibi hastalıklara neden olarak yarardan çok zarar verebilir.
Bu gibi durumlarda bademciklerin alınması veya hekim tarafından önerildiği takdirde farklı tedavi prosedürlerinin uygulanması gerekebilir. bademcik taşları; Bademcikler üzerinde yemek artıkları, mukus ve bakteri birikimi nedeniyle oluşan sert birikimlerdir. Bazı durumlarda rahatsız edici semptomlara neden olmazken bazı bademcik taşlarında ağrı, boğazda tahriş, yutma güçlüğü, ağızda kötü koku gibi sorunlara neden olabilir.
Bademciklerdeki taşlar bakterilere yuva oluşturduğundan, bu hastalığın belirtilerini yaşayan bireylerin doktor kontrolünden geçmeleri ve gerekli tedaviyi almalarında fayda vardır.
Bademcik taşı nedir
Bademcikler bakteri, mukus, ölü hücreler, yemek artıkları gibi birçok maddenin birikip sıkışabileceği girintilere sahiptir. Bu maddelerin birikmesi ve zamanla sertleşmesi sonucunda taş gibi sert yapılar oluşur. Bademcik taşı adı verilen bu yapılar ağrılı veya ağrısız olabilir ve boyutları değişkendir.
Genel olarak tekrarlayan bademcik iltihabı (tonsillit) yaşayan kişilerde bademcik taşlarının daha sık görüldüğü görülmektedir. Bademcik taşı vakalarının büyük çoğunluğunda taşın boyutu genellikle bir pirinç tanesi ile bir üzüm tanesi arasındadır. Beyaz veya sarı renkli küçük bademcik taşları çoğu insanda bulunur.
Küçük boyutları nedeniyle genellikle asemptomatiktirler ve herhangi bir tedavi gerektirmezler. Bademciklerin konumu ve taşların küçük boyutu nedeniyle bademcik taşlarını çıplak gözle görmek oldukça zordur. Bu nedenle birçok kişi, küçük bademcik taşlarına sahip olsa bile bunun farkına varmaz. Büyük bademcik taşları ise çok daha nadirdir ve taşın boyutuyla birlikte rahatsız edici semptomlar geliştirme olasılığı artar. Aynı zamanda büyük bademcik taşları ağızda oluşturdukları kötü koku ile de kendilerini gösterebilirler.
Bademcik taşlarına ne sebep olur?
Bademcikler anatomik yapıları gereği belirli yarıklar, odacıklar, tüneller ve çukurlardan oluşur. Bu alanlar ölü hücrelerin, mukusun, tükürük salgılarının, yemek artıklarının ve bakterilerin birikmesi için uygun bir ortam oluşturur. Bademciklerin girintili yapılarında bu tür kalıntıların birikmesi ve sıkışması sonucu bademcik taşları oluşur.
Bakteriler ve bazı mantar türleri bu tortuları gıda olarak kullanır. Bunun sonucunda hem enfeksiyon hem de ağız kokusu oluşur. Ağız kokusunun nedeni, oksijensiz solunum yoluyla bademcik taşlarıyla beslenen ve sülfit üreten bakterilerdir. Bunlara ek olarak bademcik taşlarına ne sebep olur sorusuna cevaben söylenebilecek diğer bazı faktörler ise şu şekildedir:
- Yetersiz ağız ve diş hijyeni
- Kronik sinüs problemleri
- Büyük bademciklere sahip olmak
- Kronik bademcik iltihabı (bademcik iltihabı)
Tüm bu nedenlere rağmen ağız ve diş bakımına azami özen gösteren bireylerde bile bademcik taşlarına rastlamak mümkündür. Bu nedenle bademcik taşı belirtileri yaşayan veya sürekli boğaz enfeksiyonu geçiren bireylerin sağlık kuruluşlarına başvurmaları ve muayene olmaları gerekmektedir.
Bademcik taşı tedavi yöntemleri nelerdir?
Bademcik taşının boyutu küçük ise ve hastaya herhangi bir rahatsızlık vermiyorsa herhangi bir müdahaleye gerek yoktur. Kişi ağız ve diş hijyenini sağlamak için diş fırçalama, diş ipi, dil temizliği gibi uygulamalara dikkat etmelidir.
Yeni gelişen ve beyaz, sarı bir renge sahip olan küçük bademcik taşları evde pamuklu çubuk yardımıyla çıkarılabilir. Ancak boğaza aşırı basınç uygulanmamalı, yumuşak uçlu pamuklu çubuk dışında yabancı cisimlerle bademcik taşları temizlenmeye çalışılmamalıdır.
Ayrıca tuzlu su ile gargara yapmak hem bademcik taşlarının atılmasında hem de yeni taş oluşumunun önlenmesinde etkili olabilir. Bademciklerde enfeksiyon tespit edilirse öncelikle tedavi uygulanmalıdır. Bademcik iltihabı tedavisi genellikle antibiyotik ilaç kullanımı şeklinde gerçekleştirilir.
Öksürük, yutma güçlüğü, şişlik ve ağrı gibi sorunlara neden oluyorsa bademcik taşının çıkarılması gerekebilir. Aynı şekilde çok büyük bademcik taşları da cerrahi işlemlerle çıkarılmalıdır.
Bademcik taşları uzun süreli ve tekrarlayan bir sorun haline gelirse ve bademcik enfeksiyonları yaygınsa bademciklerin alınması gerekebilir. Bu işleme tonsillektomi denir. Diğer bir tedavi uygulaması ise kriptoliz adı verilen lazer ışınları veya radyofrekans ile bademcik taşlarının uzaklaştırılmasıdır.
