Ateş nedir? Ateş neden olur? Çocuklarda ateş hangi dereceye kadar risklidir?
Öncelikle Ateş bir hastalık değil, vücudun bağışıklık sisteminin harekete geçtiğini gösteren bir bağışıklık tepkisi türüdür. Vücudun beyaz kan hücreleri üretmeye başladığının bir işaretidir.
Bir yetişkin için normal vücut sıcaklığı 36.1 ile 37.6 santigrat derece arasındadır. Çocuklarda bu dereceler daha yüksek olabilir. Ayrıca, sayılar sıcaklığın ölçüldüğü yere bağlı olarak değişebilir. Normal vücut ısısı da gün boyunca değişebilir. Vücut ısısı öğleden sonra ve akşam saatlerinde en yüksek değerine ulaşırken, sabahları vücut ısısı düşer. Vücut ısısı gün içinde 1 derece değişebilir.
Ateş nedir?
Ateş, bakteri veya virüslerin yanı sıra diğer birçok hastalıktan kaynaklanabilir. Vücuttaki bağışıklık sistemi tepkisinin hipotalamusa etki etmesi sonucunda vücut ısısı kısa süreliğine yükselir. Bu, insanlarda ateş olarak kendini gösterir.
Ateş, bağışıklık sisteminin bir virüsle savaştığının bir göstergesidir. Ateş, koltuk altı, ağız, kulak ve anüsten ölçülebilir. Her bölgede ölçüm farklılıkları gözlemlenebilir. Ölçümden önce sıcak veya soğuk bir şey yenirse ağızdan yapılan ölçümler doğru sonuçlar vermeyebilir.
Koltuk altı ölçümlerinde daha düşük sıcaklıklar da bulunabilir.
Ateşin belirtileri nelerdir?
Ateşi olan kişilerin en belirgin şikayetleri titreme ve üşümedir. Periferik damarların daralması sonucu ellerde ve ayaklarda soğukluk oluşur. Kaslarda kasılma nedeniyle de seğirmeler görülür. İnsanların kalp atışları ve buna bağlı olarak metabolizmaları hızlanır. 37 derecenin üzerindeki ateş ile metabolizmada %1012 oranında artış gözlenir.
Vücudun sıvı ve kalori ihtiyacı artar. Kalp ve solunum sistemi üzerindeki ekstra yük, vücudu yorar ve halsizleştirir.
En yaygın ateş belirtileri şunlardır:
Titreme
Üşüme
Kalp atışında hızlanma
Ter
Baş ağrısı
Kas ağrıları
İştah kaybı
Zayıflık ve yorgunluk
Ağrıya karşı artan hassasiyet
Sağırlık
Konsantrasyon zorluğu
Bu belirtilere aşağıdaki belirtiler de eşlik ediyorsa hemen bir doktora başvurmak gerekir:
Işığa karşı aşırı duyarlılık
Boyunda sertlik ve ağrı
Döküntü
Nefes darlığı
Mide bulantısı
Kusmak
Dehidrasyon (Sıvı Kaybı)
Baş dönmesi
Karın ağrısı
Kas krampları
Zihinde bulanıklık
Nöbet
Ayrıca bu tip bir belirtiler varsa acil olarak bir uzmana görünmek de faydalı olacaktır, çünkü ateşle birlikte ağrılı idrara çıkma, az idrar, koyu renkli veya kötü kokulu idrar da ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.
Ateş Neden Olur?
Normal şartlar altında, enfeksiyonun neden olduğu hafif ateş semptomlarının 1 ila 3 gün içinde kendiliğinden geçmesi, ateş düşürücülere yanıt vermesi ve sağlığına kavuşması beklenir.
Ancak, derecesi yüksek olmasa bile kalıcı ve tekrarlayan ateş ciddi bir enfeksiyon belirtisi olabilir ve ciddiye alınmalıdır.
38 dereceye kadar çıkan ateş hafif ateş olarak sınıflandırılırken,
39 derece ve üstü genel olarak yüksek ateş olarak kabul edilir.
Ayrıca ateş, gelişme şekline ve süresine göre akut, subakut ve kronik olarak üçe ayrılır.
Aniden ortaya çıkan ve 7 günden kısa süren vakalar akut, 714 gün süren ateş subakut, 14 günden uzun süren ateş ise kronik olarak kabul edilir.
Yetişkinlerde ateşin en sık rastlanıldığı nedenler arasında;
Solunum yolu enfeksiyonları,
Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar (kulak, akciğer, deri, boğaz, mesane, böbrek vb.),
Mantar enfeksiyonları,
Gıda zehirlenmesi,
Sıcak çarpması veya güneş yanığı,
İnflamasyon (örneğin romatoid artrit),
Sivrisinek ve böcek ısırıklarının neden olduğu enfeksiyonlar (Sıtma, kanamalı KırımKongo ateşi vb.) tespit edilebilir.
Ancak aşırı aktif tiroid, otoimmün hastalıklar, bazı kanserler ve tümörler gibi daha ciddi sağlık sorunları da ateşe neden olabilir. Ayrıca, uyuşturucu kullanımı ve alkol yoksunluğu ile ateş görülebilir.
Bazı ilaçlar ve tedaviler de insanlarda ateşe neden olabilir. Bazı antibiyotikler, kuduz, tetanoz, pnömoni gibi aşılar, steroidler, kemoterapi ve radyasyon tedavisi veya organ nakli hastalarına verilen ilaçlar ateşe neden olabilir. Daha önce ciddi bir hastalık geçirmiş kişilerde veya kronik hastalığı olan kişilerde yüksek ateş, yüksek riskli durumlara yol açabilir. Bu nedenle kronik hastalığı olan kişilerin ateşi yüksek olduğunda hastaneye başvurmaları önemlidir.
Çocuklarda ateş
Çocuklarda normal vücut ısısı 36.1 ila 37.6 derecedir. Bunun üzerindeki durumlarda ateşten söz edilebilir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde vücut ısısı gün boyunca değişebilir. Çocuklarda vücut ısısı en yüksek değerine akşam 17:00 19:00 saatleri arasında ulaşırken, en düşük değeri sabah 12:00 06:00 saatleri arasında olmaktadır.
36.1 ile 37.5 derese arası Hafif ateş
37,5 ile 37,9 derece arası Ortayüksek ateş
38 ile 38,5 derece arası Yüksek Ateş:
38,5 ile 39,5 derece arası Çok yüksek ateştir
40 derece ve üzeri ateşli çocuklarda ortalama 2 yaşına kadar anüsten ölçülür, ancak daha sonra yetişkinlerde kullanılan yöntemler geçilir. Günümüzde ateş genellikle dijital termometrelerle ölçülmektedir.Üç yaşından küçük çocuklarda ateş ciddi bir enfeksiyonun habercisi olabilir.
