Uyku keki adlı internet sitesinden uykusuzluğun önüne geçen kekler satılıyor. Satıcıların iddiasına göre bu keki yiyen mışıl mışıl uyuyor. Ancak işin arka planında büyük bir kanunsuzluk var. Kekin hamuruna katılan Delta 9 THC maddesi, keki yiyenleri uyuşturuyor. Uyku keki satıcıları, özellikle gençlere yönelik pazarlama stratejileriyle onları uyuşturucu kullanımına teşvik ediyor. Ayrıca uyku kekinin satışı bin 200 liradan başlıyor. Uyku keki sitesi sosyal medyada gündem olunca satıcılar harekete geçti siteyi ve sosyal medya hesaplarını kapattılar. Ancak tespit edilmeyen birçok site hala yasaklı madde içeren gıda satışını internet üzerinden kolayca yapmaya devam ediyor.

Konuyu Aydınlık’a değerlendiren Gıda Güvenliği Uzmanı ve Gıda Mühendisi Nurten Sırma, internet üzerinden satılan gıdalar hakkında vatandaşları uyardı.

İLK DEĞİL

Sırma, uyku kekinin ilk olmadığını şöyle anlattı:

“Uyku kekine benzeyen satışı yasal olmayan ürünler daha önceden de vardı. Hatta içerisinde sibutramin atılan çikolatalar vardı veya enerji içecekleri sahadaydı. Türk Gıda Kodeksi'nde tarif edildiğinin dışında üretilen gıdalar. Aslında bunlar görüldüğünde vatandaşların, Cumhuriyet Başavcılığına suç duyurusunda bulunması gerekiyor.

Mesela sahte zeytinyağının internet yoluyla 5 litresi 400 lira. Ama dışarıda markette 5 litrelik doğal sızma aldığın zaman bin lirayı geçen fiyatlar var. Hatta içerisinde sildenafil, sibutramid olan enerji içeceklerinin internet yoluyla satışını geçmiş yıllarda da gördük. Sildenafil ve sibutramid gıdada olmaması gereken tıbbi bir katkı maddesi. Dolayısıyla ilaç etken maddesinin gıdada kullanılması yasaktır. Ama bunu zayıflama haplarında veya metabolizma hızınızı çok kolaylıkla arttıracak haplarda gıda takviyelerinin bazılarında kullanıldı. Bu durum ilaçlarda kullanılması gereken etken maddenin gıdaya katılmasıdır. Burada da öyle gençlere enerjinizi yükseltir, sizi metabolizma hızı olarak üst noktaları çıkarır, hafif sarhoşluk hissi verir gibi şeyler vaat ediyorlar. Aslında bu kullanılan maddeler THC denilen kenevirin bir alt türünü. Bu maddeleri illegal yollarla, hele ki gıda denilen rahat kolay ulaşılabilen bir şeyin içine kattığınız zaman hikaye değişir. Gıda dediğimiz şey daha rahat ulaşılabilir, daha fazla tüketilebilir ve daha ucuz bir ürün. Bu içinde işte o sarhoşluk yapan, metabolizmayı hızlandıran veya yağ yakımını hızlandıran, daha fazla enerji veren bu biyolojik metabolitlerin gıdanın içinde olması pek çok anlamda risk teşkil eder. Eğer altta yatan başka bir hastalık etmeni varsa ölümcül sonuçlar bile doğurabilir.

İÇİNDE KENEVİR VAR

Uyku kekinin içindeki maddeyi anlatan Sırma şu ifadeleri kaydetti:

“Uyku keki dediğimiz şey aslında kenevirin bir etken maddesi var. Tetrahidrokannabinol (THC) denilen bir madde. Kenevir üzerinden bir bitki var, tarımsal bir bitki. Aslında bu endüstride kullanılabilen ekonomik değeri olan ama ekilip biçilmesi konusunda da devletin denetimine tabi ola, herkesin kafasına göre ekip biçemeyeceği medikal anlamda ve tıbbi anlamda kullanılabilen güçlü bir bitki.

“Bunun iki tane alt türü var. Kenevirin iki tane de önemli alt türü var. Bunlardan bir tanesi sativa kültürü denilen bir kültür. O endüstride kullanılıyor. Tekstilde, sanayide, bazen inşaat otomativ sanayide bulunabilen endüstiriyel bir bitki. İkinci bir alt türü var. İndica denilen bir bitki işte bu bitki son derece hassas üretilmesi gereken içerisinde THC denilen yasaklı madde yapımında, uyuşturucu yapımında kullanılan yasa dışı kullanım yolları da olan güçlü bir etken madde.

Şimdi bu devlet denetiminde ekiliyor, derilerde kullanılıyor işte medikal maddelerde veya tıbbi maddelerde bu endüstride kullanılıyor ama eğer izinsiz ekiliyorsa ve devlet bunu yakalıyorsa 2313. sayımız kanun hükümlerine göre ürünler imha ediliyor. Satışa asla müsaade edilmiyor. Uyku kekinde de kullanılan kenevir türü bu tür.”

‘YASAKLI OLAN CAZİP GELİYOR’

“Şu anki yasal mevzuatlara göre gıda üretiminde kullanılmasına izin verilmiyor. Devlet denetimiyle tarımsal üretimde ekilmesine izin veriliyor. Şimdi bu uyku keki denilen şey normal bir kek hamuruna THC dediğimiz yani o kenevirdeki maddeyi ilave ediyor. Bunlar tabi yasal ilaveler değil. Gençlerimize de yasaklı olan cazip geliyor. Hatta üzerinde yazdıkları ifade bile ilginç. Hızlı ve etkili. Tabii gençler kendi yaş grubunun getirdiği özellik olarak böyle ilginç şeylere yönelişleri biraz daha fazla oluyor. İşte uyku yapar anında yükseltir diye bir alt metni var. Bu THC denilen madde kullanıldığında biraz daha işte bilinç halinin bozulduğu, bazen uyku yapan durumlar yaşanıyor.”

TESPİT EDEN ŞİKAYET ETSİN

Bakanlıkça tespit edilirse büyük yaptırımların ve cezaların olduğunu söyleyen Sırma, şunları söyledi:

“Tarım ve Orman Bakanlığı, geçtiğimiz senelerde de bununla ilgili bir düzenleme yaptı. 7255 sayılı Gıda Kanunu'ndaki düzenlemeyle gıdada kasıtlı olarak kullanılmaması gereken ürünlerin gıdaya atılarak sahada satışa sunulması 2 milyon liraya varan üst seviyede idari para cezalarına çarptırılacak. Gayri safi ticari hasılasının yüzde 1'ini geçmemek kaydıyla ciddi adli cezalar arttırıldı, hapis cezaları gibi düzenlemeler geldi. Türk Gıda Kodeksi’nde gıda mevzuatında gıdanın nasıl üretilmesi gerektiği, içerisinde neler olması gerektiği tanımlanmış.

“Bunun dışına çıkıyorsan ve çıktığın durumların içinde kasıt varsa ve insan sağlığını tehdit eder vaziyette aslında gıdada kullanılmaması gereken henüz izne tabi olmayan ürünler kullanıyorsan, 7255 sayılı bu düzenlemeyle Cumhuriyet Savcılığı'nın suç duyurusunda bulunabilirsiniz. Cezalar durumun yüksekliğine göre değişiyor fakat buradaki durumda savcılığa intikal etmesi lazım.”

BU GIDALAR DENETLENEMİYOR

İnternet üzerinden yapılan gıda satışının denetlenmediğini söyleyen Sırma şöyle konuştu:

“Tarım ve Orman Bakanlığı kayıtlı onaylı, kendi sistemine dahil olan işletmeleri denetliyor. Fakat internetten gıda satışı denetlenilemiyor. Denetlenmeyen bir üretim düşünün. Orada çeşitli vaatler de bulunuyorlar gençlere. Hafif uyku yapar, hafif kafa yapar, sarhoşluk yapar, sizi yükseltir gibi. Gençlerin belki de rağbet göstereceği bu vaatlerin altında aslında kontrolsüz bir üretim yatıyor.

“Tarım ve Orman Bakanlığı'nın denetleyebileceği yerler ruhsat alan, kayıtlı ve onaylı işletmelerdir. Fakat internette bir gıda mağazası açmak için bir yer sağlayıcının imkan sağlaması yeterli. Bazı alışveriş sayfalarında gıda satışı yapabilmek için sadece yer sağlayıcı belirtmeni istiyor Bu anlamda internet satışı hakikaten hukuki boşlukta. Bu tür üretim yapan insanlar için büyük cezbedici bir alan. Türkiye'de 7 bin 400 tane gıda denetçisi var. Kayıtlı olan 800 bin de gıda işletmesi var. Ama bunlar kayıt dışı. Dolayısıyla hem kayıt dışı olabiliyor hem de içerisinde kullandığı etken maddeyi aleni yazmıyor, açıkça yazmıyor. Kayıt dışı bir üretim yapıyor.”

KONTROLSÜZ BİR SAHA VAR

Gıda Güvenliği Uzmanı ve Gıda Mühendisi Nurten Sırma, internet üzerinden satılan gıdalar hakkında uyarılar yaptı. Sırma şunları söyledi:

“İnternet üzerinden satılan yasaklı ürünler, internet üzerinden satılan yasa dışı gıdalar ile mücadelede vatandaşın üstüne çok büyük sorumluluk düşüyor. Tespit ettiğinizde hemen şikayet etmelisiniz. Çünkü bu hem gıda konusunda uygunsuzluk hem yasal bir uygunsuzluk.

“Tüketici, internetten gıda satışında kontrolsüz bir sahanın olduğunu bilsin. Yasal denetlenebilen ürünlerin internet satışı olduğu gibi, yasal olmayan ve denetlenemeyen, bazen kayıt dışı, kontrolsüz üretilen, gıdada olmaması gereken etken maddelerinin kullanıldığı ürünler de sahada olabiliyor. Buna karşı duyarlı olsunlar ve gözleri açık olsun. “Ürünü satın aldıkları zaman ürünün arkasında Tarım ve Orman Bakanlığının nokta nokta sayılı izniyle üretilmiştir kısmını internetten sorgulasınlar. Tarım İlçe Müdürlüklerini arayarak aldıkları gıdayı sorgulasınlar. Çünkü internetten alınan ürünler biraz daha üzerine şüphe oluşması gereken ürünler.” Rabianur Ağar/Aydınlık