Erkin Feyyaz Eşli
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdülhamid Dibeybe, hafta sonuna kadar seçim yasaları için planını açıkladı. Bu plan, Libya'daki siyasi krizi çözmek için uzun zamandır beklenen yeni yol haritası olacak. (https://www.libyaobserver.ly/news/dbeibahannouncelibya%E2%80%99selectionplanendweek)
Rakip Yol Haritaları
UBH, parlamento seçimleri için daha sonra Temsilciler Meclisi'ne sunulacak olan bir yasa taslağı hazırlayacak. Daha önce tek yol haritası, BM himayesinde Libya Siyasi Diyalog Forumu (LPDF) tarafından onaylanan seçim planıydı. Ancak bu plan, 24 Aralık'ta yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin iptal edilmesiyle tamamen uygulama dışı kalma tehlikesiyle karşı karşıya. BM ise bu yol haritasına uyulmasını talep ediyor. (http://www.xinhuanet.com/africa/20220126/9f8957d5288f443d97916a884d04dc0d/c.html)
Şimdi hem Temsilciler Meclisi hem de diğer yasama organı olan Devlet Yüksek Konseyi (YDK), yeni seçimlerin ve anayasal diyaloğun önünü açması gereken başka bir yol haritasını tartışıyor. Bu yol haritasıyla bağlantılı olarak Temsilciler Meclisi, başbakanlığa Fathi Başağa'yı seçti. (https://www.africanews.com/2022/02/07/libyalawmakersmeettocoordinateroadmapafterelectionsdelayed/)
Ancak Abdülhamid Dibeybe, Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun yol haritasına uygun olarak Libya'nın başbakanı olarak kaldığını iddia ediyor. (https://www.aa.com.tr/tr/dunya/libyabasbakanidibeybegorevininbasindaoldugunusoyledi/2499847) Dibeybe, ayrıca siyasi krizi çözmek için kendi alternatif yol haritasını üzerinde çalışıyor. 14 Şubat'ta, seçimlerin yapılmasına yönelik gerekli yasal tedbirlere ilişkin bir teklif hazırlamak üzere komite oluşturmak için Adalet Bakanının başkanlığında bir bakanlar komisyonu kurdu. (https://english.ahram.org.eg/News/461161.aspx) Dışarıdan da destek aldığı takdirde Dibeybe’nin planının hayata geçirilmesi mümkün.
Güçlü Başbakan
Abdülhamid Dibeybe, uluslararası hukuk açısından Libya'nın meşru başbakanı. Hem halkın hem de BM'nin desteğine sahip. Libyalı bir düşünce kuruluşu olan Diwan tarafından yapılan bir ankette, Libyalıların yaklaşık yüzde 50'si onu destekliyor. (https://foreignpolicy.com/2022/01/04/libyaelectionsnotsolutionhaftarqaddafidbeibah/)
Abdülhamid Dibeybe, başbakan olarak göreve başladıktan sonra, Libya’daki önemli güçleri çevresinde toplamakla kalmadı, aynı zamanda tutarlı bir toplumsalekonomik politika uygulamaya başladı. Libyalıların çoğunluğu, Dibeybe'yi gelecekte ülkenin başında görmek istiyor. Fethi Başağa, Halifa Haftar ve Aguilla Saleh gibi daha önce uzlaşmaz muhaliflerin ona karşı birleşmesini sağlayan şey de Dibeybe'nin popülaritesi.
Uluslararası meşruiyet ve halk desteğine ek olarak, Abdülhamid Dibeybe, ülkedeki en yüksek otorite olan Libya Başkanlık Konseyi'ni de yanında tutuyor. Daha önce BM tarafından onaylanan prosedüre göre hükümeti ataması gereken de o.
SETA düşünce kuruluşunda uzman olan Bilgehan Öztürk, Dibeybe'nin muhaliflerinin onu istifaya zorlamasının pek mümkün olmadığını söylüyor. Bilgehan Öztürk'e göre, yakın gelecekte ihtilafın tarafları arasında YDK Başkanı Haled alMişri'nin kilit rol oynayacağı siyasi bir pazarlık olacak. (https://www.setav.org/5sorulibyadatemsilcilermeclisininparalelhukumethamlesivedibeybeyesuikastgirisimi/)
Mişri'nin kendisi henüz şu ya da bu politikacıyı destekleyen açıklamalar yapmıyor, daha çok Abdülhamid Dibeybe'ye meyilli. Geçen gün, yeni bir başbakan atamanın "sağlıklı bir uygulama olmadığını" söylemişti. (https://www.aa.com.tr/tr/dunya/libyadevletyuksekkonseyiyenibasbakanatamakararisagliklibiruygulamadegil/2504016)
13 Şubat'ta Misrata, Homs ve Zlitan'dan birleşik silahlı güçler, Abdülhamid Dibeybe'nin meşruiyetini desteklemek için Trablus'un Şehitler Meydanı'nda buluştu. Libya Başbakanı, 10 Şubat'taki suikast girişimine rağmen, etkili silahlı grupların desteğini alıyor.
Jeopolitik Senaryo
Türkiye, Libya'da önde gelen bir dış politika aktörü. Dolayısıyla Ankara’nın çıkarı ülkedeki durumun istikrara kavuşturmasında. Abdülhamid Dibeybe hükümeti, Türkiye'ye dostane bir tutum içinde. Dibeybe, ayrıca, Trablus'ta BM’nin tanıdığı önceki hükümet tarafından Kasım 2019'da imzalanan Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması’nı destekledi. Bu anlaşma hem Türkiye'ye hem de Libya'ya yarar sağlarken, Yunanistan ve Mısır'ın tepkisini çekti. Bir hükümet değişikliği, bu ülkelerin anlaşmayı bozmasına fırsat verebilir.
Abdülhamid Dibeybe, Türkiye’yle güçlü bağları olan Misrata kökenli bir iş adamı. Ayrıca bir iş adamı olarak Türkiye'nin ekonomik önemini ve Türkiye olmadan Libya'nın bağımsız bir ekonomik kalkınmaya sahip olamayacağını çok iyi anlıyor.
Dolayısıyla Libya’nın istikrarı ve Türkiye’nin çıkarları açısından Abdülhamid Dibeybe’nin konumunu koruması ve ardından halkın desteğiyle Libya'nın başında hak ettiği yeri alması çok önemli. Libya halkının ve Türkiye'nin çıkarları, bu konuda örtüşüyor.
