Washington merkezli Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) pazar gecesi, 14 ülkeden 17 farklı medya kuruluşunda çalışan 75 gazeteci ile işbirliği halinde, Çin'in Sinciang Uygur Özerk Bölgesi'ndeki 'Mesleki Eğitim Kampları'na dair gizli bilgileri içerdiğini iddia ettikleri bazı belgeler yayımladı.
ABD'den AP, NBC, The New York Times gazeteleri; Avusturalya'dan ABC, Kanada'dan CBC Radio; Fransa'dan Le Monde; Almanya'dan NDR, Süddeutsche ve Zeitung; İrlanda'dan Irish Times; İsrail'den Haaretz; Japonya'dan Kyodo News; Norveç'ten Aftenposten; Güney Kore'den Newstapa; İspanya'dan El Pais; İsviçre'den SVT; İngiltere'den BBC ve The Guardian bu çalışmaya dahil olduklarını bildirdiler ve aynı anda internet sitelerinden ve sosyal medyadan belgeleri duyuran paylaşımlar yaptılar.
'ESAS DÜŞMAN ÇİN'
Belgelerin, Çin'in Hong Kong yönetimi bölgesinde ABD destekli muhaliflerin yerel seçimleri kazanması ile aynı gün yayımlanması dikkat çekti.
Bir diğer göze çarpan “tesadüf” ise, 20 Kasım'da NATO Dışişleri Bakanları Zirvesi için Brüksel'de bulunan NATO Genel Sekreteri Stoltenberg'in, İttifak üyelerinin Çin'i tartışacağı açıklamasından sonra bu belgelerin yayımlanması oldu. Aynı toplantıda ABD Dışişleri Bakanı Pompeo da gazetecilere yaptığı açıklamada Çin'in “NATO'nun esas düşmanı” olduğunu vurgulamıştı.
14 ülkeden Batılı medya kuruluşlarının bu açıklamalardan birkaç gün sonra, resmi olduğunu iddia ettikleri belgeler üzerinden Çin'i hedef alması ABD'li bakanın 'esas düşman' tanımlaması ile örtüşüyor.
SIZDIRILDIĞI İDDİA EDİLEN BELGELER
Çin yönetimine ait resmi belgeler olduğu iddia edilen metinler, “Çin'in algoritma kullanarak yürüttüğü gözaltı ve tutuklama operasyonları” başlığı ile verildi. Alt başlıkta ise Çin hükümetine ait üst düzeyde sınıflandırılmış belgelerin sızdırıldığı ve bu belgelerin “Sincan'daki kitlesel gözaltı kamplarının işlemesi için kullanım kılavuzunu ve bölgede kullanılan kitlesel gözetim sisteminin mekaniğini açığa çıkardığı” ifade ediliyor.
ICIJ bu iddia altında 3 farklı başlıkta belgeler yayımladı.
1 İSTİHBARAT RAPORLARI
'Gizli istihbarat raporları' başlığı altında 4 farklı belge yayımlanıyor. Belgeler üzerinden “Çin yapay zeka kullanımı sayesinde, yığınsal veri toplama ve analiz sistemleri ile tüm Uygurları gözetim altında tutuyor ve toplu tutuklamalar yapıyor” iddiası ortaya atılıyor.
Metinler şu ifadelerle yorumlanıyor: “Belgeler hükümetin yapay zekaya dayanan polislik faaliyetlerinin kapsamını açığa çıkarıyor. Suçu tespit ediyormuş gibi görünüyorlar; devasa miktarda kişisel verilerin izinsiz şekilde toplanması, yüz tanıma sistemi olan kameralar vasıtasıyla tutuklanacak kişilerin saptanması; yalnızca telefon uygulaması kullandığı için soruşturmalara konu edilen vatandaşlar; yabancı vatandaş olan Uygurların tutuklanması, yurt dışında yaşayan Uygurların takip edilmesi.”
2 EL KİTABITELGRAF
'El kitabıtelgraf' başlığı ile yayımlanan diğer metnin, ÇKP'nin Sinciang Uygur Özerk Bölgesi Güvenlik Şefi Zhu Hailun imzası taşıdığı ve Kasım 2017'ye ait olduğu söyleniyor. Bu metin yine basın kuruluşu tarafından yorumlanıyor ve şu iddia ortaya koyuluyor: “Zhu, kamp görevlilerine şu konuda talimatlar veriyor: Firarları önleme, kampların varlığı hakkında gizliliği sürdürme, beyin yıkama yöntemleri, hastalık ve salgınları kontrol altına alma, tutukluların ne zaman akrabalarıyla görüşecekleri ve hatta tuvalete gidecekleri. Tutukluların davranışlarını puanlayan, buna göre ceza veya ödül veren bir sistem kullanma.”
Yani ABD'li kuruluş bu belgenin “toplama kamparını yönetmek ve idare etmek için beyin yıkama yöntemlerini içeren bir talimatname” olduğunu öne sürüyor.
3 MAHKEME BELGESİ
Üçüncü olarak ise 'Yerel mahkemenin bir belgesi', “Uygur bir erkeğe yönelik suçlamalar, etnik nefret ve aşırıcılık” iddiasıyla yayımlanıyor.
Resmi olduğu iddia edilen belgeler aynı geçen hafta New York Times tarafından yayımlanan belgeler gibi Çin'e karşı tek taraflı olarak yorumlanıyor. Başlıklarda ise belgedeki ifadeler değil de yorumlar öne çıkarılıyor. Belgeleri yayımlayan ICIJ'in ortaya koyduğu genel iddia şöyle: “Kültürel, politik ve dini çeşitliliği ortadan kaldırmak için Xi, 2017 yılında sessizce bir kampanya başlattı; toplu tutuklamalar ve Sinciang’da zorla asimilasyon.”
ICIJ, sızdırıldığı iddia ettikleri bu belgeleri, ABD ile ortak iş yaptığı bilinen bir teknoloji uzmanı olan Çinli James Mulvenon'a doğrulattığını söylüyor.
ÇİN'İN TEKNOLOJİSİNDEN KORKUYORLAR
İstihbarat belgeleri diye yayımlanan belgeler üzerinden ise Çin teknolojisini hedef alıyorlar. Çin'in yapay zeka ve 5 G uygulamalarını insanları toplu halde gözetimde tutabilmek, gerektiğinde tutuklayıp gözaltına alabilmek ve farklı etnik grupları asimile edebilmek için kullandığını iddia ediyorlar.
Bu iddiaların ortaya atılması ise ABD'nin Çin'in teknolojik anlamda gelişmesinden ne kadar korktuğunu gösteriyor.
Daha birkaç ay önce Çin'in 5G teknolojisini geliştirip ABD'yi telefon pazarında geride bırakması büyük olay olmuş ve çok konuşulmuştu. ABD, Çinli telefon şirketi Huawei'yi 'ABD'nin ulusal güvenliğine tehdit olan şirketler' listesine alıp yaptırım uygulamış, Çin ise bu hamlenin şirketin gelişmesini önlemek için yapıldığını söylemişti. Almanya ise ABD'nin bütün itirazlarına rağmen Çin ile 5G anlaşması imzalamıştı.
5G'nin yanı sıra teknoloji alanında ABD ve Çin arasında devam eden tartışmalardan biri de Yapay Zeka. Çin'in bu alanda da ABD'yi geride bıraktığı söyleniyor. Çin, üstüne yapışıp kalan “kalitesiz ürün üreten ülke” damgasından kurtulmak için açıkladığı “Made in China 2025” planıyla, dünyanın en yüksek teknoloji üreten ülkesi olmayı hedefliyor. Ayrıca Yapay zekâ teknolojisinde ABD’den neredeyse 5 kat daha fazla patent başvurusu yapan Çin, aynı zamanda bu konuda dünyanın en çok akademik makale üreten ülkesi konumunda.
Çin'in teknolojide öne geçmesi ve bu teknolojiyi askeri alanda da kullanabilecek olması ABD'yi ciddi anlamda korkutuyor ve ABD'li yetkililer açıkmalarında sık sık Çin'i 'düşman' olarak tanımlıyor.
EĞİTİM MERKEZLERİ TERÖRÜ ÖNLÜYOR
Telgraf başlığı ile yayımlanan belgelerin gerçek olup olmadığı bilinmemekle birlikte, belgenin yorumsuz hali bile incelendiğinde ortaya atılan “beyin yıkama ve asimilasyon” iddiasını doğrulayacak bir madde görülmediği ortaya çıkıyor.
Öyle ki Çin yönetimi Batı medyasının “toplama kampı” dediği bu merkezleri terörle mücadelede önleyici “eğitim merkezleri” olarak adlandırıyor. Yani terör suçu işleyen, Çin yasalarını çiğneyen ve buna eğilimli olan vatandaşlar bu merkezlere alınarak belli bür süre için kurallar dahilinde disipliner bir eğitime tabii tutuluyor.
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Yue Yucheng, Çin'in Sinciang Uygur Özerk Bölgesi'nde mesleki eğitim merkezleri açmasının, önleyici nitelikteki bir terörle mücadele girişimi olduğunu ifade ediyor ve bu merkezler açıldığından beri bölgede herhangi bir terör olayının yaşanmadığını söylüyor. Yue, Sinciang'da terörle mücadele gereksinimi olarak mesleki eğitim merkezlerinin kurulmasının, dini aşırıcı düşüncelerden olumsuz etkilenen kişilerin terörist yandaşları ve mağdurları olmasını önlemeyi amaçladığını belirtiyor. Yue, bunun, Çin vatandaşlarının insan haklarını korumanın yanı sıra söz konusu kişileri kurtarmaya yönelik bir önlem olduğunun da altını çiziyor.
İşte 'Telgraf' başlığı ile yayımlanan ve “toplama kamplarını yönetme talimatnamesi” olarak yorumlanan belgenin orjinalindeki maddeler şu şekilde:
EĞİTİM MERKEZLERİNİN GÜVENLİĞİ
Merkezin öncelikle güvenli olmasını sağlayın. Öğrencilerin olduğu alana polisler kesinlikle silahlı girmeyecekler.
Firarları engelleyin. Güvenlik tedbirleri: devriye, polis noktası, kapıların kilitlenmesi, alarm sistemi... sınıfta/yemek yerken/tuvalete gittiklerinde vs. kaçmalarına engel olun.
Kavgagürültüyü engelleyin. İdeolojik sorunlarını ve anormal davranışlarını çözümleyin. Öğrencilerin dış dünyayla irtibatı yasak. Cep telefonu yasak. Her yerde kamera gözetimi olmalı.
Depreme karşı tedbir. Görevlileri ve öğrencileri eğitin.
Yangın olaylarını engelleyin. Görevlileri ve öğrencileri eğitin. Tahliye yolları, acil çıkış alanları olmalı.
Salgın hastalıkların önüne geçin. Her türlü sağlık tedbirleri alınsın; hijyen üst seviyede olmalı. Uyuşturucu kullanan ve AIDS hastası olan öğrencileri izole edin. Ona göre gıda temini ve güvenliği sağlayın.
Nöbet sistemini sağlamlaştırın. 24 saat sistemini uygulayın.
EĞİTİMİN NİTELİĞİ
3 derse bağlı kalın. Çince (Mandarin), hukuk dersi ve yetenek dersi. Çince öğrenime en büyük önceliği verin. Tüm dersler Çince olsun, günlük hayatta iletişim Çince olmalı. Münazara konuları belirleyin, sunumlar yapılsın, yazma faaliyetleri geliştirin. Olumlu ve teşvik edici bir mekanizma kurun.
Öğrencilerin her gün sınıfa gelmesini sağlayın. Sınıfların tadilatını ihmal etmeyin. Öğrencilerin arasından, yüksek performans sergilemiş olan ve Çince’yi çok iyi öğrenmiş olanlardan, öğretmenler de belirleyebilirsiniz.
Sınavları sıkılaştırın. Yazılı ve sözlü sınavlar, Haftalık testler yapın. Puan ve not sistemi kullanın. Sonuçlar sicile işleniyor.
İdeolojik eğitim. Öğrencilerle bire bir ilgilenin ve konuşun. İdeolojik çelişkilerini çözümleyin. Sunumlar organize edin, sağlıklı ve ilham verici bir ortam yaratın. Pişmanlık açıklamalarına ve geçmişle ilgili itirafta bulunmalarına ön ayak olun. Geçmişteki yasa dışı, suç oluşturan ve tehlikeli davranışlarının farkında olmalarını sağlayın. Psikolojik destek sağlayın. Zor kavrayanlar, olumsuz yaklaşanlar, hatta direnişe meyledenler olursa, eğitimi değiştirin, “birçok kişinin bir kişiyle ilgilenmesi” vb. yöntemlere geçin.
Davranış eğitimi. Davranışların terbiye edilmesi, eğitim yoluyla dönüştürme sürecinde çok önemlidir. Öğrencilerin günlük yaşantısını yönlendirin. Gündelik hayat, sağlık, görgü kuralları, nezaket, uyum, itaat, dayanışma, arkadaşlık, hijyen, saç traşı, temizlik, kıyafet.
Aile eğitimi; mektuplaşma, telefonlaşma, videolu arama ve ziyaretler aracılığıyla öğrencilerin akrabalarıyla iletişim kurabilecekleri bir mekanizma oluşturun. Haftada 1 telefon, ayda 1 video; öyle ki ailenin içi rahat olsun ve öğrenciler kendini güvende hissetsin. Görüşmelerden sonra yaşanabilecek ideolojik problemlere ve duygusal dalgalanmalara dikkat edin.
DAVRANIŞ YÖNETİMİ VE PUAN YÖNETİMİ
Sınıflandırma yönetimi. Eğitim merkezini 3 alana bölün; çok katı, katı ve genel alanlar. Öğrenciler durumlarına göre bu alanlardan birinde yer alacaklar, buralarda farklı eğitim yöntemleri uygulanacak. Her öğrenci hakkında 1 dosya hazırlanacak. Öğrencinin sicili; performans, ödül, ceza, derecesi vs. İdeolojik eğitim, uyum, disiplin, öğrenim başlıklarında değerlendirilecek.
Davranış yönetimi. Öğrencilerin öğrenimleri, yaşantıları ve faaliyetleri hakkındaki yönetim sistemi detaylı olarak tarif edilmeli. Sabit yatak düzeni, sıra düzeni, sınıfta sabit oturma düzeni, eğitimlerde sabit pozisyonlar; bunların değiştirilmesi kesinlikle yasak. Günlük davranış biçimlerine katı disiplin getirin. Uyanma, yoklama, yıkanma, tuvalet, yemek, ders, uyku vs.
Puan yönetimi. Aylık değerlendirmeler yapılsın. Aylık ve yıllık puan durumlarına bakılsın. Derecelendirmeye göre muamele farklılaşsın. Öğrencilerin yönetime tabi olmaları, ciddiyetle öğrenmeleri ve gerçekten dönüşmeleri sağlansın.
DEĞERLENDİRME VE BİTİRME
Bitirme koşulları. Puan sistemi temelinde standartlar olmalı. Bitirmeye etki eden şey bu.
Değerlendirme ve onay Parti komitesi tarafından yapılıyor
Yetenek geliştirme. Öğrenimden sonra, 36 ay arası meslek eğitimi alınacak. Meslek eğitimi, öğrencilerin istekli olduğu meslek dallarında ve toplumun ihtiyacına göre belirlenecek. Bir an önce iş bulmaları sağlanacak.
İstihdam hizmeti: Mezunların iş bulmalarını sağlamalıyız.
Takip eden yardım ve eğitim. Öğrenci 1 yıl boyunca gözetim altında tutulmalı. Performansları takip edilmeli.
Ögütsel önderliği geliştir ve iş garantisi sağla.
Güçlü bir ekip kur. Eğitim merkezleri için en güçlü liderleri, kadroları, güvenlik kuvvetlerini tahsis edeceğiz.
Güvenceleri sıkılaştır. İdareler bütçelerini Eğitim Merkezlerine göre oluşturmalı.
Kesin gizlilik. Kadrolar, gizliliğin bilincinde olmalı. Video kayıtları ve fotoğraflama kesinlikle yasak.
