Yeni tip koronavirüs (Kovid19) salgınının etkilerini azaltmak için alınan tedbirler kapsamında kısa çalışma ödeneği hem işverene hem de işçilere önemli avantajlar getiriyor. Hürriyet Gazetesi Yazarlarından Noyan Doğan konuya ilişkin merak edilen sorularını yanıtladı.

Emekliler, yararlanamaz

Soru: Emekli çalışanım. Çalıştığım işyerim kısa dönem çalışma ödeneğine başvurdu ve kabul edildi. Emekli çalışan olduğum için bu ödenekten faydalanıyorum. 1.170 lira ücretsiz maaş desteğinden faydalanabiliyor muyum? Faydalanabiliyorsam nasıl bir yol izlemem gerekiyor. Fatih Şimşek

Cevap: Emekli çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyorlar. Aylık 1.177 lira ücret desteği ise işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılanlar için geçerli. Ancak bu destekten herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı alanlar yararlanamıyor. Dolayısıyla siz de bu destekten yararlanamazsınız.

Turizmciler de kısa çalışmaya başvurabilir

Soru: Turizm Bakanı kısa çalışma koşullarında turizm için 60 gün olan süreyi sıfırlayacağız dedi. Çalışanlarımız bunu dört gözle bekliyor. Hemen işe alıp işlemleri yapmak istiyoruz. Böyle bir durumu var mı? Raşit Kandemir

Cevap: Turizm Bakanının kısa çalışa ödeneği ile ilgili açıklaması turizm sektöründeki askıdaki personel ile ilgili. İşverenler askıdaki personelini geri çağırıp, işe girişlerini yapıp, kısa çalışma ödeneği başvurabilirler. Ancak çalışanın kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartlarını taşıması gerekiyor. Mevcut durumda turizm sektörüne yönelik 60 gün sürenin sıfırlanması diye bir durum söz konusu değil.

Ev işlerinde çalışanlar kısa çalışma alamaz

Soru: MS hastasıyım. Bağışıklık düşürücü ilaç kullanıyorum. O yüzden evde sigortalı çalıştırdığım elemana izin vermek zorunda kaldım. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabiliyor muyum? Zeynep Şule Kağnıcı

Cevap: Kısa çalışma ödeneğinden 4/A'lı çalışanlar yararlanabiliyor. Çalışanlardan sigortalı oldukları dönem içinde işsizlik sigortası kesintisi yapılıyor ve bu kesinti yapılan çalışanlar işsizlik maaşından ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanabiliyor. Bu çerçevede evde çalıştırdığınız kişiler için kısa çalışma ödeneğine başvuramazsınız ve çalıştırdığınız kişi de bu haktan yararlanamaz.

Devletten destek alamazsınız

Soru: İşverenim benimle işe devam etmeyeceğini belirtti, işten ayrıldığımı söyledi. 11 Mart'ta bu olay yaşandı. İş çıkışımı tek taraflı ve 29 iş kodu üzerinden yapmışlar. Haklarımın talebinde bulunduk. Korona virüs dolayısı İle adli süreç uzadı. Mayıs ayına kadar bu süreçte hem işsiz hem de işsizlik maaşı yüzünden zor durumdayım. Devlet tarafından nasıl bir destek alabilirim? Halil Karadeniz

Cevap: İşvereniniz, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile iş sözleşmesini tek taraflı fesh etmiş. Bu gerekçe ile iş sözleşmesi fesh edilenler işsizlik maaşından da yararlanamıyor. Yeni yasadaki ücretsiz izin verilenlere sağlanan devlet ödeneğinden de yararlanamıyorsunuz. Bu durumda size yönelik bir devlet yardımı bulunmuyor.

Yeni yasa sizi kapsamıyor

Soru: Kapıcı maliyetinin apartmana yüksek gelmesi nedeniyle 20.01.2020 tarihinde alınan genel kurul gereği; kapıcımızın sözleşmesini 31.03.2020 tarihinde 7 yıl, dokuz aylık kıdem tazminatı ve izin dahil tüm haklarını vererek feshettik. İşsizlik maaşı için de müracaatını yaptı. 31.01.2020 tarihinde imzalattığımız ihbarname ile de sözleşmesinin 31.03.2020 tarihinde feshedileceğini kendisine tebliğ ettik. O tarihte Türkiye'de korona ile ilgili bir sorun yoktu. Bu durumda çıkan yasa bizi ne kadar bağlar? Zeki Akın

Cevap: Çalışanları üç aylık süre boyunca işten çıkartılamayacağına yönelik yasa geçen hafta Meclis'ten geçti. Yasa yayımlandığı tarih itibariyle yürürlüğe giriyor. Yani geçen haftadan itibaren 3 ay boyunca işverenler, çalışanları işten çıkartamayacak. Ancak siz kararı ocak ayının sonunda almışsınız. Dolayısıyla yeni yasa sizi kapsamıyor.

30 gün için 1.103 lira ödeyeceksiniz

Soru: Ben mühendisim, özel sektörde çalışıyorum. Eşim doktor bir devlet hastanesinde çalışmakta. Eşimin annesi beyin kanaması geçirerek yürüyemez hale geldi. Evde annemize bakacak bir yabancı bayan çalıştırmak istiyoruz. Bununla ilgili olarak eimza kullanılarak çalışma izni alınabildiğini okudum. Çalışma izninden sonra çalışan için SGK prim başvurusu yapmamız gerekiyormuş. Bu işlemlerin bize aylık toplam tutarı ne olacaktır? Birde bu ödenecek tutarı benim brüt maaşımdan bir kısmını mahsup edebiliyor muyum? Zeki Gökhan Arkın

Cevap: Ev hizmetlerinden 10 gün ve daha fazla çalıştırılacaklara ilişkin bildirge ile SGK'ya müracaat ediyorsunuz. Çalışan kişinin işe giriş tarihini, ödediğiniz ücreti, ay içinde kaç gün çalışacağını bildiriyorsunuz. Günlük asgari ücretin yüzde 37.5'i oranında prim ödeyeceksiniz. 15 gün çalıştırıyorsanız 551.7 lira, 20 gün çalıştırıyorsanız 735.6 lira, 30 gün çalıştırıyorsanız 1.103.4 lira prim ödeyeceksiniz. Çalıştıracağınız kişiye ödeyeceğiniz tutarı kendi brüt maaşınızdan mahsup ettiremezsiniz.

Ücretsiz izne ayrılabilirsiniz

Soru: Kronik MS hastasıyım. Yaklaşık bir aydır evdeyim, raporluyum. Korona süreci uzayacak gibi. İşyerim rapordan sonra ücretsiz izin verecek. Ama danıştığım doktorlar çalışmamda bir sakınca olmadığını, çalışabileceğimi söylüyor. Ben de çalışmak istiyorum. Bu konuda nasıl bir yol izlemeliyim? İlhan Kaya

Cevap: İki seçeneğiniz var. Birincisi, sağlığınızın tehlikede olduğunu düşünüp, işvereniniz tarafından ücretsiz izne çıkartılırsınız. Bu durumda devletin 1.170 lira desteğinden yararlanırsınız. İkincisi, doktorların söylediğine itibar edip, çalışmaya başlarsınız. Bu bir sağlık tercihi olduğu için kararı siz vereceksiniz.

İşveren telafi çalışması yaptırabilir

Soru: Kısa çalışma ödemesi detaylarında zorlayıcı sebeplerle iş yerinde faaliyetin durması halinde işçiye ilk hafta yarım ücret ödenir deniyor. Bu yarım ücret karşılığı olarak işveren tarafından daha sonradan telafi çalışması yaptırılabilir mi? Ömer Akbulut

Cevap: Telafi çalışması, çeşitli sebeplerden dolayı işin durması, işyerinin tatil edilmesi gibi durumlarda işçinin çalışmadığı sürelerin daha sonra çalışılarak telafi edilme uygulamasıdır. Koronavirüs de bu kapsama giriyor. İşveren 4 ay boyunca telafi çalışması yaptırabilir. Bu durumda işvereniniz sizden telafi çalışması isteyebilir ancak telafi çalışmasını neden yaptıracağını, hangi süreyle yaptıracağını ve nasıl yaptıracağını size bildirmek durumunda.

Ücretsiz izinde işveren çalıştıramaz

Soru: 15 gün ücretsiz izine çıktım, 15 gün çalışıyorum. Bildiğim kadarıyla 15 gün devlet yardım ediyor geri kalan 15 günlük çalışma bedelini işveren ödemek zorunda. Çalıştığın süre zarfında işveren ödemediği takdirde ne yapmam gerekiyor? Bu arada işyerleri hiç kapanmadı. Erol Durmuş

Cevap: Ücretsiz izin uygulamasında işveren maaş ödemez. Yeni çıkan yasa gereği de işverenin ücretsiz izne çıkardığı ve bundan dolayı da günlük 39.24 lira devlet desteğinden yararlana kişileri çalıştırmaması gerekiyor. Çalıştırırsa kanuna aykırı işlem yapmış olur. Ayın yarısında ücretsiz izin verip, geri kalanında çalıştırma yoluna giderse de çalıştığınız günün parasını işverenin ödemesi gerekiyor.

İşsizlik maaşı alamazsınız

Soru: 9.5 yıl bir şirkette çalıştım. Ocak ayında istifa ettim. İŞKUR'a başvurduğumda istifa ettiğim için işsizlik maaşı alamayacağım söylendi. Ancak 15 Mart'tan sonra 5 günlük başka bir firmada günlük sigortalı olarak çalışmışlığım var. Ben işsizlik maaşından yararlanabilir miyim? Gökhan Uçakçı

Cevap: İşsizlik maaşından yararlanabilmek için çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. Bu durumda siz kendi isteğiniz ile işten ayrıldığınız için işsizlik maaşından yararlanamazsınız. Ancak son çalıştığınız işyerinde sigortalı başladıysanız ve işveren sizi işten çıkardıysa işsizlik maaşı alabilirsiniz.

Primleriniz yetmiyor

Soru: 19 Mart'ta işveren işten çıkardı. 3 yıllık kanuna göre toplam şuan 550 günüm var. İŞKUR'a başvurdum fakat işsizlik maaş alamıyorum. Yardımcı olursanız sevinirim? Murat Savaş

Cevap: İşsizlik maaşından yararlanmak için iş sözleşmesinin iptalinden önceki 120 gün içinde prim ödeyerek çalışmış olmanız, son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmanız gerekiyor. Sizin prim gün sayınız işsizlik maaşından yararlanmaya imkan tanımıyor. Dolayısıyla işsizlik maaşı alamazsınız.